Հոկտեմբերի 23-ից 25-ը Վենետիկում, Սուրբ Լազարի Կղզում, տեղի ունեցավ հատուկ եւ պատմական միջոցառում, որը հիշատակեց Մխիթարյանների Միության 300-ամյակը։ Այդ միջոցառումը կազմակերպվել էր մի շարք կարևոր հաստատություններով, ներառյալ Հայաստանի Հանրապետության Արտաքին Ծառայություն, Հայկականության և Սոցիալական Գիտությունների Բագառականների Բազմագիտական Ակադեմիա, իսկ նաև Երևանի Պետական Համալսարան։ Դա չերթունել միայն այդ նշանակալի տարեդարձական միջոցառմանը, բայց նաև հնարավորություն էր միավորվելու հանդեսությունների և գիտաժողովի հետ։ Գիտաժողովը համալրված էր Հայկական ժառանգության և մշակույթի տարբեր ասպեկտներով, կապված Միությանի պատմությանը և աշխարհին համար ազդեցությանը։ Մասնակիցները ունեցան նաև հնարավորություն ծանոթանալ տարբեր ցուցադրությունների, ներկայացումների և մասնակցել զրույցներին՝ Միությանի ապագայի և աշխարհագալխավորության հարցերի մասին։ Այդ միջոցառումը լինեց հատուկ պահ՝ համախմբավորում մասնագետների, գիտնականների և Հայաստանի պատմությանը հետաքրքիրների։

Հանդիսաշնորհման առաջին օրը՝ խոսքեր և մշակույթական ներկայացումներ

Հանդիսաշնորհման այս կարևոր միջոցառման առաջին օրը բացվեց Գրադարանի նիստի սրահում։ Ժողովուրդը, հավաքված հյուրապետ տարածքում, ունեցավ հնարավորություն լսել լրացուցիչ մարդկանց խոսքերը քաղաքացիականության և մշակույթի աշխարհից։ Միջոցառմանը մասնակցում էին նման հայտնի անձանք, ինչպիսիք են Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարը Հրանուշ Հակոբյանը կամ Գրադարանի տնօրենը Վահան Տեր-Ղևոնդյանը։ Նրանց խոսքերը լցրեցին սրահը հրաշքով և համագործակցության ոգիով։ Պաշտօնական բաժնից հետո, լցացուցիչ և ուսուցական խանդից, եկավ երեկոյան ավելի ազատ մասի ժամանակը։ Մշակույթական ներկայացումները, հատկապես երաժշտական համերգները, դարձան արվեստական ուղղության հարթակի։ Երաժշտությունը, պարը և արվեստը թույլ տվեցին մասնակցողներին հանգստի և մտածումների պահի համար, ստեղծելով չկրկնվող համալիրվածքը, որը դեռ երկար ժամանակ պահպանվելու է բոլորի հիշատակում։

Երկրորդ օրը՝ գիտական խորհրդական դիտարկումներով եւ թեմական նիստերով:

Այս նշանակալի դեպքի հաջորդ օրը նվիրվել էր գիտական խորհրդական դիտարկմանը։ Հայկական գիտությունների ազգային ակադեմիայի նիստի սրահում հանդիպել էին գիտնականներ, հետազոտողներ ու մասնագետներ, որպեսզի կիսվեն իրենց հետազոտություններով եւ դիտարկումներով՝ Մխիթարյանների Ավետարանի ներդրումը մշակույթի եւ գիտության զարգացմանը։ Քննարկումները լիարժեք էին, եւ ներկայացված նյութերը հարուստ էին բունկությամբ։ Խոսումների մեջ հայտնի մարդիկ էին, իսկականացուցիչներից մինչև Հայկական գիտությունների ազգային ակադեմիայի տնօրեն՝ ակադեմիկոս Ռադիկ Մարտիրոսյանը, կամ Հայկական գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատմության ինստիտուտի տնօրենը՝ դոկտոր Աշոտ Մելքոնյանը։ Իրենց ելքառությունները զարգացրել էին բոլոր ներկայիսներին, նոր լույս հայտնելով Ավետարանի նշանակությունը մարդականի գիտությունների ոլորտում։ Այս օրը դարձավ կարևոր քայլ՝ հասկանալու եւ գնահատելու Ավետարանի դերը Հայաստանի պատմությանում եւ արդիւնքում։

Մխիթարյանների ժառանգության վերլուծումում ակադեմիական աշխարհի ներդրումները

Այս տողիքական միջամատի շրջանակում, ակադեմիական աշխարհից չեղավ բացակայում նաև նորարարական ու սկզբունքային ներդրումներ՝ քննարկմանը։ Դր. Լուսինե Սահակյանը Հայաստանի Եվրոպական Համալիրվածքից ներկայացրեց երկու ձեռագրերի հետաքրքրաշահարժական և խորագիր վերլուծություն՝ լուսաբացելով դրանց նշանակությունը հայկական մշակույթի համար։ Իսկ Ավետիս Ապոշյանը, հայտնի գիտնական և պատմաբառարանաբեր, բաժանեց իր միտքերը և դիտումները Մխիթարյանների դպրոցականության պատմության մասին ափառումում։ նրանք հարուցեցին վերլուծությանը կրճատ էջերը՝ կրթության և մշակույթի կարևոր էլեմենտներով, որոնք բացատրում են Ավետարանի պատմության և արդիականության դերը։

Համարականության շարունակման կամքը

Երեք օրվա միջոցառմանը ավարտելուց հետո, հայր Լևոն Զեքիանը բարձրացրեց Մխիթարյանների Միության գործունեությանը նվիրված կանոնավոր գիտական հանդիպումների մեծ նշանակությունը։ Այնպես էլ, նա խրախում էր դրանց յուշագրության եւ մշակույթի եւ գիտության զարգացման մեջ կատարած ներդրման կարևորության վրա, աջակցելով նման համաժողովների կազմակերպումը յութականոց ամեն։